Саммитте КЕЛІСІМге қол жеткізілді, оған сәйкес 198 Ел климаттың өзгеруімен бірлесіп күресуге міндеттенді. Келісім мәтіні 196 тармақты қамтиды және 21 бетті құрайды. Келісімге қатысушылар атмосфераға шығарындыларды азайту және экологиялық таза, жаңартылатын энергия көздеріне көшу жоспарын қабылдады.
Келісімнің басты мақсаты - қазба отындарын (мұнай, газ және көмір) пайдалануды азайту және 2050 жылға қарай парниктік газдар шығарындыларын нөлге дейін төмендету.
Елдер 2030 жылға қарай жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды үш есе және энергия тиімділігін екі есе арттыруға уәде береді.
Ұзақ және қарқынды келіссөздерден кейін «қазба отынынан кезең-кезеңімен бас тарту» деген қатаң сөз «transition - өтпелі» деген бейтарап терминмен ауыстырылды. Айта кету керек, бірнеше ай ішінде жүзден астам елдер мен мыңдаған үкіметтік емес ұйымдар "бас тарту"тұжырымдамасын қолдады.
Сондықтан конференцияның көптеген қатысушылары, соның ішінде Экологиялық қозғалыстардың өкілдері қабылданған келісімге наразылықтарын білдірді. Олардың ұстанымы-Климаттық шаралардың мақсаты қазба отындарын пайдалануды азайту ғана емес, одан толық бас тарту болуы керек. Сонымен қатар, олар келісімде міндеттемелерден аулақ болуға мүмкіндік беретін осал тұстардың болуын көрсетеді және онда көзделген шаралар қойылған мақсаттарға жету үшін жеткіліксіз болып саналады.
«Қазба отын дәуірі аяқталуы керек, ал ауысу әділеттілік қағидаттарында және елдердің мүмкіндіктерін ескере отырып жүруі керек», - деді конференция соңында БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш, - «қазба отынынан бас тарту сөзсіз... Бұл тым кеш болмайды деп үміттенейік».
Конференцияда сонымен қатар кедей және дамушы елдерге климаттың өзгеруінің салдарымен күресуге қолдау көрсетуге арналған «шығындар мен залалды өтеу қорының» жұмыс істеуі туралы маңызды шешім қабылданды. Көптеген елдердің өкілдері осы Қорға жарна салуға дайын екендіктерін мәлімдеді.
Қазақстан СОР-28-де
Конференцияда Қазақстан президенті Қасым Жомарт Тоқаев сөз сөйледі. Ол БҰҰ-ның болашақ ұрпақ үшін қоршаған ортаны қорғау бойынша нақты шаралар қабылдауға шақыруына қолдау білдірді. Президент Қазақстанның жел және күн энергетикасын дамыту үшін айтарлықтай әлеуеті бар екенін атап өтті. Париж келісімін іске асыруға сәйкес, елде 2060 жылға дейінгі көміртекті бейтараптық стратегиясы бекітілді. Қасым-Жомарт Тоқаев әлемдік қоғамдастықты Арал теңізін құтқарудың халықаралық қорына қаржылай қолдауды арттыруға шақырды. Сондай-ақ, ол Қазақстан Астанада 2024 жылдың маусымына жоспарланған «біріңғай су» бірінші Тақырыптық Саммитін өткізуге бастамашы болғанын хабарлады.
Сонымен қатар, Мемлекет басшысы Қазақстан метан шығарындыларын азайту жөніндегі жаһандық міндеттемеге қосылуға шешім қабылдағанын хабарлады. Қазақстан мен Америка Құрама Штаттары алдағы екі жылда метан шығарындыларын азайту саласында бірқатар кешенді шаралар қабылдауға ниетті. Оның ішінде, көмір шахталарында метан шығарындыларын азайту және мұнай-газ секторында метанның ағып кетуін анықтау және жою жүйелері бойынша озық тәжірибені енгізу шеңберінде ынтымақтастық және тәжірибе алмасу бойынша.
Сондай-ақ, конференция аясында Қазақстан TotalEnergies француз компаниясымен, ACWA power Сауд компаниясымен және жалпы сомасы 4,5 млрд АҚШ долларынан асатын Masdar эмираттық компаниясымен «жасыл энергетиканы» дамыту жөніндегі келісімдерге қол қойды. Осы келісімдер бойынша 3 ГВт жел электр станциялары салынады (Жамбыл облысында - 1,5 ГВт, Жетісу облысында - 1 ГВт, Қостанай немесе Ақмола облыстарында-0,5 ГВт).
Бір қызығы, келесі COP-29 конференциясы 2024 жылдың соңына жоспарланған және Әзірбайжан астанасы Бакуде өтеді. Бұл қала ірі мұнай өндіруші және жеткізуші ретінде де белгілі…
Фото: news.un.org.
Қазақ тіліне аударған: Маликова Дильназ Арманқызы.